De meerderheid van de Afrikanen verlaat Afrika op legale manieren, ondanks het anti-immigrantensentiment en de omarming van nativisme door Europese politici.
Deze migratie zal de komende decennia waarschijnlijk doorgaan en de Afrikaanse diaspora wereldwijd uitbreiden. In 2001 waren er bijvoorbeeld slechts 5.000 Afrikanen in Schotland, of 0,1% van de overwegend pasteuze bevolking. Tegen de tijd van de meest recente volkstelling, in 2022, was die bevolking meer dan 11 keer gestegen en zal daarna hoogstwaarschijnlijk sneller zijn gegroeid.
Zoals The Economist in zijn analyse ontdekte, lijkt het misschien onwaarschijnlijk wanneer Donald Trump migranten deporteert, Europese leiders nativisme aannemen en de berichtgeving in de media over Afrikaanse migratie zich richt op het onwettige in lekkende rubberboten. De overgrote meerderheid van de Afrikanen verlaat het continent echter op routinematige, legale manieren. Ondanks het toenemende anti-immigrantensentiment is dit type migratie in opkomst.
Het zal zich waarschijnlijk in de komende decennia blijven ontwikkelen en de Afrikaanse diaspora’s over de hele wereld uitbreiden. De tendens zal verstrekkende gevolgen hebben voor de ontvangende landen en Afrika als geheel.
De groei wordt gedreven door de opmerkelijke demografische kloof tussen Afrika, ’s werelds jongste continent met de snelst groeiende bevolking, en de rest van de wereld. Arbeid wordt in Afrika steeds overvloediger, terwijl het elders schaars wordt.
Tegen 2025 zal de Beroepsbevolking ten Zuiden van de Sahara Verdrievoudigen
McKinsey, een adviesbureau, bracht eerder dit jaar een rapport uit over de “nieuwe demografische realiteit”. Het stelt dat een “eerste golf” van landen, waaronder de Verenigde Staten, China, Japan, Zuid-Korea en heel Europa, hun beroepsbevolking (15- tot 64-jarigen) tegen 2050 met ongeveer 340 miljoen zal zien afnemen. Langere levens, met name dalende vruchtbaarheidscijfers, hebben de “ondersteuningsratio” van personen in de werkende leeftijd ten opzichte van 65-plussers in bepaalde gebieden teruggebracht van 7:1 in 1997 tot 4:1 nu. In 2050 zal de verhouding slechts 2:1 zijn..
De uitzondering is Sub-Sahara Afrika. Ook daar dalen de vruchtbaarheidscijfers, zij het in een langzamer tempo en vanaf een hogere basislijn. De regio loopt tientallen jaren achter in haar “demografische transitie”. Tegen 2050 zal de bevolking in de werkende leeftijd met ongeveer 700 miljoen zijn toegenomen, bijna een verdrievoudiging. Tegen 2030 zal ongeveer de helft van de nieuwe werknemers die de wereldwijde beroepsbevolking betreden, afkomstig zijn uit Sub-Sahara Afrika.
Volgens cijfers uit 2024 was de mediane leeftijd in Afrika 19,2 jaar, wat betekent dat de helft van de bevolking ouder was en de andere helft jonger dan die leeftijd. De mediane leeftijd op het continent is gestegen sinds 2000, toen het ongeveer 17 jaar was. Afrika is het jongste continent ter wereld, met 40% van de bevolking van 14 jaar en jonger. Niger, Oeganda en Angola hadden in 2023 de jongste populaties in Afrika.
15 miljoen Mensen op de Arbeidsmarkt van sub-Sahara Afrika
Het is duidelijk dat deze jonge mensen moeite zouden hebben om thuis werk te vinden. Elk jaar betreden ongeveer 15 miljoen mensen de arbeidsmarkt in Sub-Sahara Afrika, met slechts 3 miljoen gegenereerde formele banen. Afrobarometer, een opiniepeiler, ontdekte dit jaar dat 47% van de Afrikanen in 24 landen had overwogen om te verhuizen, waarbij 27% er “veel over nadacht” – een stijging van respectievelijk negen en tien procentpunten ten opzichte van de laatste ronde van enquêtes in 2016-2018. “Betere kansen op werk” was verreweg de meest voorkomende reden.
De neiging om uit een bepaald land te migreren volgt een patroon dat, wanneer het wordt uitgezet tegen het bbp per persoon (gecorrigeerd voor de kosten van levensonderhoud), een belcurve creëert. De emigratie neemt toe naarmate het inkomen per hoofd van de bevolking de 5.000 dollar nadert, piekt rond de 10.000 dollar en daalt vervolgens. Mensen in arme landen hebben niet de middelen om te vluchten. Ze zijn niet nodig voor de rijken. In het midden hebben ze zowel de wil als de middelen.
Ondertussen woont 94% van de Afrikanen ten zuiden van de Sahara (1,1 miljard mensen) in landen met een BBP per hoofd van de bevolking van minder dan 10.000 dollar.
Een Noodzaak van de Afrikaanse Beroepsbevolking
De politiek van de ontvangende landen kan echter onwrikbaar lijken. Trump stopte het “diversiteitsvisum” in de Verenigde Staten, dat populair is onder Afrikaanse migranten. De Europese Unie investeert miljarden euro’s om illegale migratie, waarvan een groot deel uit Afrika komt, terug te dringen. De vorige Britse regering leek meer geïnteresseerd te zijn in het deporteren van Rwandese vluchtelingen dan in het toelaten ervan.
Het aan banden leggen ervan zal echter politieke kosten met zich meebrengen. In Groot-Brittannië zou het moeilijker worden om verpleegkundigen en artsen te werven voor de National Health Service. Overal zou het betekenen dat we ons moeten wenden tot onsmakelijke oplossingen om het tekort aan arbeidskrachten aan te pakken en verzorgingsstaten te financieren, zoals het verlagen van uitkeringen of het verhogen van de pensioenleeftijd. Voordat ze premier van Italië werd, beloofde Giorgia Meloni de immigratie te verminderen. Italië heeft sinds haar aantreden meer werkvisa voor buiten de EU gegeven. De nettomigratie nam ook toe in het Groot-Brittannië na de Brexit. Zolang welvarende landen buitenlandse arbeidskrachten willen, is het redelijk om van Afrikanen te verwachten dat ze er meer van leveren.
Volgens het VN-departement voor Economische en Sociale Zaken (DESA), dat in januari zijn meest recente schattingen van internationale migratie bekendmaakte, zouden er in 2024 meer dan 45 miljoen Afrikaanse migranten buiten hun thuisland wonen. Afrikanen vormden 15% van de emigranten in de wereld, tegen 13% in 1990.
In die tijd woonde 35% van de Afrikaanse migranten in het buitenland. Het aandeel is vandaag 45%. Ongeveer 20,7 miljoen mensen.
Volgens de VN is het aantal Afrikanen dat in Europa woont tussen 1990 en 2024 gestegen van 4 miljoen naar 10,6 miljoen – de helft van alle Afrikaanse migranten buiten het continent. Meer dan 4 miljoen wonen in Frankrijk, 1 miljoen in Groot-Brittannië. De kinderen van deze migranten scoren doorgaans hoger op onderwijstoetsen dan de kinderen van de meerderheidsbevolking. In de sport hebben ze hun eigen helden, zoals Maro Itoje, de rugbyaanvoerder van Engeland, Nigeriaanse ouders heeft. In de politiek groeide de huidige leider van de Conservatieve Partij op in Lagos.
Wederzijds Voordelige Samenwerkingen
In het voorgaande jaar heeft Kenia een voorlopige migratieovereenkomst met Duitsland gesloten, gericht op het aanpakken van banentekorten door Kenianen toe te staan in het land te werken. In ruil daarvoor zou Duitsland beroepsopleidingen en taalcursussen financieren. Kenia beschikt over een gespecialiseerd kabinet dat zich richt op diasporazaken en dat banenbeurzen door het hele land organiseert. William Ruto, de president van Kenia, heeft verklaard: “De beroepsbevolking van Kenia is onze grootste hulpbron.”
De regering streeft ernaar de export van 1 miljoen Kenianen per jaar in de komende drie jaar te vergemakkelijken, een cijfer dat nauw aansluit bij het aantal nieuwe personen dat de Keniaanse beroepsbevolking betreedt.
Andere landen overwegen soortgelijke initiatieven om het concept van “emigratie als exportproduct” aan te moedigen. Begin dit jaar communiceerde Ethiopië met Noorwegen en verschillende andere Europese landen over de mogelijke export van verpleegkundigen. Tanzania is bezig met het onderhandelen over migratieovereenkomsten met acht landen, waaronder de Verenigde Arabische Emiraten, zoals gerapporteerd door Reuters.
