Vanwege de rol van Egypte als een “migratiebuffer” heeft de EU aanzienlijke financiële en logistieke ondersteuning geboden met als doel de migratieroutes te beheren.
Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, en Abdel Fattah al-Sisi, president van Egypte, ondertekenden in maart 2024 een gezamenlijke verklaring over het Strategisch en Alomvattend Partnerschap, waarin de samenwerking op het gebied van economische stabiliteit, veiligheid en migratie werd benadrukt.
De EU kondigde in 2024 een hulppakket van €7,4 miljard aan als onderdeel van dit partnerschap, dat €600 miljoen aan subsidies, €1,8 miljard aan investeringen en €5 miljard aan concessionele leningen omvatte.
Later in het jaar werd er nog eens €1 miljard verdeeld als onderdeel van het Macro-Financiële Assistentieprogramma. Volgens rapporten van de EU en het IMF vulden deze fondsen het uitgebreide leningprogramma van het IMF aan voor Egypte, dat in dezelfde periode groeide van €2,9 miljard naar €1 miljard.
Egypte ontving in totaal ongeveer €10,2 miljard aan leningen en hulp. Volgens een rapport van Deutsche Welle beweren critici dat deze fondsen, die zogenaamd bedoeld zijn om economische moeilijkheden aan te pakken, een autoritaire regering versterken en haar meer vertrouwen geven om onderdrukkende maatregelen tegen zowel vluchtelingen als dissidenten na te streven.
Egypte’s Asielwet: een Systeem van Onderdrukking
De nieuwe asielwet van Egypte, die werd gepresenteerd als een poging om de vluchtelingenstatus te beheersen, is zwaar bekritiseerd vanwege de beperkende clausules en dubbelzinnige bewoordingen. Het gebrek aan definities voor concepten zoals “openbare orde” en “nationale veiligheid” staat brede interpretaties toe die willekeurige acties tegen vluchtelingen ondersteunen.
Het wetsvoorstel werd verdedigd door generaal-majoor Ahmed Al-Awadi, de voorzitter van de Defensie- en Nationale Veiligheidscommissie van het Egyptische Parlement, die zei dat het “in lijn is met de internationale verplichtingen van Egypte” en de rechten van vluchtelingen beschermt zonder extra kosten.
De wet heeft kritiek gekregen van Amnesty International omdat het taken van het UNHCR naar nationale autoriteiten verschuift zonder voldoende bescherming. Ze waarschuwen dat het wetsvoorstel de bescherming van vluchtelingen in gevaar zou kunnen brengen, vooral gezien de verbinding met de strenge anti-terwetgeving van Egypte.
Tienduizenden journalisten en vreedzame tegenstanders, waaronder de auteur van dit artikel, zijn gevangen gezet onder de anti-terreurwet, die berucht is om zijn uitgebreide definities, onrechtvaardige processen of langdurige voorarrest. Eerder op zoek naar veiligheid in Egypte, lopen vluchtelingen nu het risico onderworpen te worden aan hetzelfde onderdrukkende systeem.
Een Toename van Haatcampagnes Tegen Migranten
Deutsche Welle meldt dat tussen 10 en 23 november 2024 meer dan 86.000 anti-vluchtelingenberichten op sociale media werden verspreid, met een bereik van meer dan 13 miljoen gebruikers. Deze campagnes, die vaak worden aangedreven door nationalistisch discours, portretteren vluchtelingen als bedreigingen voor de soevereiniteit en houden hen verantwoordelijk voor economische moeilijkheden.
De bredere regio is ook door deze dynamiek beïnvloed. Terwijl regeringen het beveiligde migratiecontrolemodel van Egypte gebruiken, ervaren migranten die vastzitten in Tunesië en Libië soortgelijke onderdrukking, wat de risico’s voor degenen die aan vervolging ontsnappen vergroot.
Dit doel sluit aan bij de functie van Egypte als grensbewaker voor Europa, aangezien EU-financiering de greep van het regime versterkt terwijl de verantwoordelijkheid voor misbruik wordt geminimaliseerd. Bovendien zijn soortgelijke acties in Egypte aangemoedigd door de normalisering van anti-migrantenretoriek in Europa. De voorstelling van migranten door de extreemrechtse als culturele bedreigingen en financiële lasten weerklinkt in de xenofobe discoursen en online haatcampagnes in Egypte.
Het migratiepartnerschap van de EU met Egypte vertegenwoordigt een riskant compromis waarbij politieke opportuniteit boven mensenrechten wordt gesteld. Drastische wetten en een toename van haatzaaiende uitlatingen, die worden aangewakkerd door Europese veiligheidsbeleid, vormen een extra bedreiging voor vluchtelingen die al risico lopen op geweld en uitbuiting. Samenwerking zonder toezicht loopt het risico de repressie in Egypte in stand te houden en de internationale reputatie van de EU te schaden, waarschuwen critici.