Mette Frederiksen, leider van de sociaaldemocraten en premier van Denemarken sinds 2019, heeft gedurende haar hele carrière een ‘nul vluchtelingen’-beleid gevoerd. Haar regering is gedefinieerd als progressief en liberaal, maar Denemarken heeft onder haar ambtstermijn een progressieve aanpak van immigratie ingevoerd.
Denemarken, dat op het punt staat in juli het roulerende voorzitterschap van de Raad van de EU over te nemen, is nu ook mede-leider van een initiatief van negen EU-landen waarin wordt gevraagd om een herevaluatie van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (het Verdrag) om landen in staat te stellen eenvoudigere uitzettingsprocedures in te voeren voor migranten die misdaden plegen.
Beroep bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens
Het document, dat op 22 mei werd gepubliceerd, is opgesteld door Denemarken en Italië en ondertekend door de leiders van Oostenrijk, België, Tsjechië, Denemarken, Estland, Letland, Litouwen, Italië en Polen.
Het stelt dat het Hof mogelijk “de reikwijdte van het Verdrag te ver heeft uitgebreid” en roept op tot een democratische discussie over de herinterpretatie ervan.
Ondertekenaars vragen om “meer nationale ruimte om te beslissen wanneer criminele vreemdelingen moeten worden uitgezet” en meer ruimte om “buitenlandse criminelen” bij te houden die niet kunnen worden uitgezet.
Het gebruik van migranten door vijandige landen – zoals Wit-Rusland – als instrumenten voor politieke manipulatie wordt ook geïdentificeerd als een bedreiging voor de nationale veiligheid, wat aanleiding geeft tot een oproep tot “effectieve stappen” om deze tactiek tegen te gaan.
Sommigen hebben de verhuizing bekritiseerd als overboord; Human Rights Watch vertelde Eurobserver dat het Europees Hof altijd “voorzichtig is om niet te overschrijden”, terwijl de vertegenwoordiger van migrantenrechtenorganisatie Picum zei dat het kwesties van migratie en misdaad “verwart” voor politiek gewin.
“Geen migratie”-beleid – een controversieel onderwerp neutraliseren
Denemarken heeft zich ontwikkeld tot een liberale verzorgingsstaat, met gratis openbaar onderwijs voor EU- en EER-burgers, door de overheid gefinancierde universele gezondheidszorg en ruime werkloosheidshulp. Het was het eerste land ter wereld dat een belasting invoerde op door koeien geproduceerde koolstof en vorig jaar breidde het abortusrechten uit tot 18 weken van de eerste 12 om ervoor te zorgen dat de wetgeving “met de tijd meegaat”.
Maar op het gebied van migratie heeft de partij een andere aanpak gekozen.
Na jaren van overleg met experts brachten ze “Retfaerdig og Realistisk” uit (vertaalt zich ruwweg naar rechtvaardig en realistisch), waarin de basisprincipes van het migratiebeleid van de partij worden opgesomd: strengere regels voor het binnenkomen van het land, meer buitenlandse hulp om golven te voorkomen en rigoureuze integratie-inspanningen.
Kaare Dybvad Bek, die in 2022 minister van Immigratie en Integratie werd, noemde in een interview met IPS tijdelijke verblijfsvergunning van het grootste belang voor de kwestie, en om te betekenen “dat zodra mensen geen internationale bescherming meer nodig hebben, ze moeten terugkeren naar hun land van herkomst of voormalig land van verblijf.”
Om ‘parallelle samenlevingen’ te bestrijden, introduceerde de partij sociaal-economische buurtcategorieën. Als meer dan 50% van de bewoners “niet-westerse” immigranten zijn, moet de woningcorporatie de sociale woningbouw tegen 2030 met 40% verminderen door eigendommen te verkopen, te slopen of te verbouwen en huurcontracten te beëindigen. De EU moet nog een officieel standpunt vormen, maar adviseurs van het Hof van Justitie van de EU hebben de wet discriminerend genoemd.
Denemarken heeft echter sinds het Verdrag van Maastricht van 1992 4 opt-outs gehad, waaronder een van Justitie en Binnenlandse Zaken, dat immigratie en grenscontrole regelt, waardoor kan worden afgeweken van het gemeenschappelijk EU-asielbeleid.
Hoe extreemrechts werd geneutraliseerd
Immigratie is een centraal thema voor extreemrechts; de Duitse AfD, de British Reform UK en de Italiaanse Broeders van Italië hebben allemaal aanzienlijke steun gekregen door immigratie aan te pakken.
De integratie van het anti-immigratiebeleid door de Deense sociaaldemocraten heeft het eigen recht van het land naar de rand van de politiek geduwd.
Andere acties droegen ook bij aan hun succes: ze identificeerden de arbeiders- of lagere klasse als de groep die het meest lijdt onder immigratie, wat volgens Frederiksen deels economische ongelijkheden veroorzaakt. Ze verlegden de financiering van grote steden naar landelijke gebieden en kleine steden, waar extreemrechts doorgaans steun krijgt.
De kritische kijk van extreemrechts op de EU is ook ineffectief geweest; Het EU-lidmaatschap heeft voorrang op het NAVO-lidmaatschap, vooral in de nasleep van de oorlog in Oekraïne, en wordt zo gekoesterd dat het referendum van 2022 de opt-out van het gemeenschappelijke veiligheidsbeleid heeft ingetrokken.
De sleutel tot het succes van de regering van Frederiksen is om naar rechts te gaan op het gebied van immigratie en naar links te gaan op andere kwesties die de Deense kiezers hebben bewogen. Door de links-rechts-afstemming op te geven, hebben ze zich gevestigd als een partij van oprechtheid, niet alleen als strategen.
“Het is iets dat we doen omdat we er echt in geloven”, vertelde Frederiksen aan The New York Times.
“Ik twijfel er niet aan dat traditionele politieke partijen die immigratie serieus nemen, de reden is waarom we geen grote extreemrechtse partijen in Denemarken hebben”, vertelde Dybvad Bek aan The Telegraph. “Ik denk dat dat waar is voor de meeste Europese landen – als je immigratie weer onder democratische controle brengt, dan beperk je de mate waarin extreemrechts kan groeien.”
