Een controversieel wetsvoorstel waarmee grenswachters asielaanvragen van migranten uit derde landen die vanuit buurland Rusland willen binnenkomen, kunnen weigeren, is vrijdag 12 juli door Finse wetgevers beperkt goedgekeurd. Helsinki beweert dat Moskou een golf migranten naar de grens coördineert.
Het wetsvoorstel van de regering, dat de immigratie naar het Noorse land tijdelijk zou beperken, is een reactie op wat Finland als een Russische “hybride oorlog” beschouwt. Het denkt dat Moskou onbevoegde immigranten naar de grens tussen de twee landen stuurt.
De Finse regering meldt dat sinds augustus 2023 meer dan 1.300 onderdanen van derde landen vanuit Rusland zonder geldig visum naar Finland zijn binnengekomen. De autoriteiten hebben verklaard dat het duidelijk is dat andere actoren, waaronder buitenlandse autoriteiten, bijdragen aan de instrumentalisatie van migratie. Een andere doelstelling is de voorbereiding op ernstigere gevallen van dit soort migratiedruk.De wet zou alleen worden toegepast in de meest buitengewone omstandigheden.
De tijdelijke wet, die een geldigheidsduur van één jaar heeft, kreeg de steun van 167 wetgevers, wat het minimum is dat nodig is om door te gaan in het Finse parlement met 200 zetels, de Eduskunta. Onder de 31 afgevaardigden die tegen het wetsvoorstel hebben gestemd, waren leden van de Green League en de Left Alliance.
De nieuwe wet stelt Finse grenswachters in staat om asielaanvragen van migranten in specifieke situaties te weigeren, mits president Alexander Stubb dat goedkeurt. Zij zullen echter niet de toegang ontzeggen aan minderjarigen, gehandicapten of migranten die volgens de grenswachters in een bijzonder kwetsbare positie bevinden.
De wet is controversieel geworden omdat haar tegenstanders beweren dat deze in strijd is met de Finse Grondwet, de internationale mensenrechtenovereenkomsten die door de VN zijn uiteengezet en de beloften van de EU en Finland. Deze tegenstanders omvatten academici, juridische experts en mensenrechtenorganisaties.
Reacties op de Voorgestelde Wetgeving
De Finse premier Petteri Orpo noemde de nieuwe wet “een krachtig signaal aan Rusland, een krachtige boodschap aan onze bondgenoten, dat Finland voor zijn eigen veiligheid zorgt, wij zorgen voor de veiligheid van de EU-grens”.
De premier had beweerd dat de wet noodzakelijk was om de tactiek van Rusland te bestrijden om opzettelijk migranten te leiden naar de normaal goed bewaakte Russisch-Finse grenszone, die ook als de noordelijke buitengrens van de Europese Unie dient, om redenen van nationale veiligheid.
De minister van Financiën Riikka Purra, voorzitter van de nationalistische extreemrechtse Finse Partij, die samen met de conservatieve Nationale Coalitiepartij van Orpo de kern vormt van het kabinet, zei dat niets voorrang kan hebben op het handhaven van de nationale veiligheid.
“We kunnen Rusland niet toestaan zwakke punten in onze wetgeving en internationale overeenkomsten te benutten,” zei Purra.
Het wetsontwerp had eerder kritiek getrokken op Michael O’Flaherty, de commissaris voor de mensenrechten bij de Raad van Europa, die tegen de aanneming drong: “De relatie tussen nationale veiligheid en mensenrechten is geen zero-sum spel,” zei een verklaring van de Raad van Europa in juni. De commissaris maakt zich ook zorgen over het feit dat “het (Finse) wetsontwerp, indien goedgekeurd, een zorgwekkend precedent zou vormen voor andere landen en voor het wereldwijde asielstelsel”.
Eve Geddie, directeur van Amnesty International, European Institutions Office, benadrukte: “Wat betreft het voorstel van de Finse regering voor een noodwet inzake de zogenaamde “instrumentalisatie” van migratie, die in de tekst wordt gedefinieerd als acties van “staten of andere actoren” om de irreguliere migratie naar een ander land te vergemakkelijken in een poging het land te destabiliseren. Ze benadrukte: “Deze wet ondermijnt ernstig de toegang tot asiel en de bescherming tegen terugzetting in Finland. Het riskeert als groen licht te dienen voor geweld en pushbacks aan de grens.”
“Deze wet is onverenigbaar met de onlangs goedgekeurde crisis- en force majeure-regeling van de EU. Het gaat verder dan alle bevoegdheden die krachtens de EU-wetgeving worden verleend en we verwachten van de Europese Commissie dat ze de rechtmatigheid ervan nauwgezet onderzoekt” – De plaatsvervangende regionale directeur voor Europa van AI, Dinushika Dissanayake, veroordeelt de handeling.
Achtergrond van de Finse Grenscrisis
Het voorstel van Finland is een zorgwekkende voortzetting van de beleidsmaatregelen en praktijken die sinds 2021 door Letland, Litouwen en Polen in strijd met de mensenrechtenwetgeving zijn ingevoerd om de zogenaamde “instrumentalisatie” te bestrijden.
De Finse bezorgdheid over gewapende migratie ontstond in de herfst van 2023, toen de pogingen om de grens over te steken door land in het oosten toenam, hoewel het dagelijkse totaal voor het Finse deel van de grenzen niet meer dan 100 bedroeg. Theaslyum-zoekers uit het Midden-Oosten die de nodige documentatie ontbraken om Finland binnen te komen. Mensen proberen vaak de grens over te steken met de fiets van de Russische kant naar Finland, omdat het verboden is om te lopen en fietsen worden geclassificeerd als voertuigen.
De Finse regering heeft een ongekende maatregel genomen om de kwestie aan te pakken door de volledige lengte van de oostgrens van het land op 15 december 2023 te sluiten, hoewel het aantal migranten niet noodzakelijkerwijs een reden zou zijn om dat te doen.
Bovendien was er in 2015 veel druk op de 1343 kilometer lange oostgrens met Rusland. Het aantal asielzoekers bedroeg destijds ongeveer 1.000 per dag, wat een veel hoger percentage is dan momenteel te zien is.
Maar er is een duidelijk verschil in de benadering van de Finse regering ten opzichte van de vluchtelingencrisis van 2015. De regering heeft de toename van de immigratie vanaf het begin gezien als een Russische bedreiging. Volgens premier Petteri Orpo is er sprake van een hybride aanval en een risico voor de nationale veiligheid, niet van individuele asielzoekers. Enkele van de landgrensovergangen met Rusland zouden in eerste instantie open zijn gebleven, maar uiteindelijk zijn ze gesloten.
Het scenario aan de Finse grens is een voorbeeld van hoe de migratiecrisis nieuwe crises kan veroorzaken in de EU-lidstaten, die zich snel kunnen veranderen in een veiligheidsrisico voor de hele EU.
