Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) heeft bewijs van systematische “pushbacks” aan de grenzen van Griekenland bevestigd door te oordelen dat het land een Turkse vrouw illegaal heeft gedeporteerd. Volgens Euractiv kan de uitspraak invloed hebben op hoe de EU omgaat met migranten aan haar buitengrenzen.
Het EHRM oordeelde op dinsdag 7 januari dat Griekenland een Turkse vrouw onrechtmatig naar Turkije had gedeporteerd, waarbij het “sterke aanwijzingen” aanhaalde dat de Griekse regering zich had schuldig gemaakt aan “een systematische praktijk van ‘pushbacks’.”
Twee zaken werden beoordeeld door het EHRM, dat zaken behandelt waarbij schendingen door zijn 46 lidstaten, waaronder alle EU-landen, Turkije en het Verenigd Koninkrijk, aan de orde zijn. Eén zaak werd niet-ontvankelijk verklaard, maar in de andere zaak – een Turkse vrouw die haar land was ontvlucht en door de Griekse autoriteiten gedwongen terug naar Turkije was gebracht – oordeelde het in het voordeel van de aanvrager.
De vrouw, geïdentificeerd als A.R.E., werd in 2019 onterecht uitgezet nadat ze de Grieks-Turkse grens was overgestoken zonder de kans te krijgen om asiel aan te vragen, volgens het EHRM. Ze ontving een schadevergoeding van 20.000 euro. (21,000 US dollars).
Griekenland wordt al meer dan tien jaar beschuldigd van het uitvoeren van “pushbacks”—geheime, niet-gemelde operaties waarbij staatsfunctionarissen migranten en asielzoekers zonder de juiste procedures te volgen, soms met geweld, aanhouden en uitzetten. Toen Griekenland in 2015-2016 als een belangrijke toegangspoort voor vluchtelingen die oorlogen in Syrië, Afghanistan en andere gebieden ontvluchtten, kwamen deze praktijken steeds vaker voor.
Terwijl grote mensenrechtenorganisaties de vermeende deportaties als systematisch hebben gekarakteriseerd, heeft het VN-vluchtelingenagentschap (UNHCR) Griekenland aangespoord om een grondig onderzoek te doen naar een aantal pushback-claims. Na een vier maanden durend onderzoek in 2022 concludeerde de Nationale Autoriteit voor Transparantie van Griekenland, een door de overheid gefinancierde corruptiebewakingsinstantie, dat er geen bewijs was om de beweringen van pushbacks te ondersteunen.
Deze recente beslissing is bijzonder opmerkelijk omdat het de eerste keer is dat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) de pushbackpraktijken van Griekenland heeft onderzocht en vastgesteld dat ze in strijd zijn met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. (ECHR).
Volgens de rechtbank toont de zaak aan dat terugduwen van Griekenland naar Turkije, ook in de regio Evros, “plaatsvindt onder omstandigheden die het menselijk leven in gevaar kunnen brengen, aangezien slachtoffers op opblaasbare boten worden achtergelaten.” Bovendien houden de terugstoten zich aan een vrij “consistent modus operandi,” die fysieke geweld, vernedering, bedreigingen en de inbeslagname van het persoonlijke eigendom van de slachtoffers omvat.
De rechtbank “zag een patroon en besloot deze schendingen te bestraffen” en “besloot dat het niet acceptabel was,” volgens Lefteris Papagiannakis, directeur van de Griekse Raad voor Vluchtelingen, die sprak met Euractiv.
Internationaal mensenrechtenrecht vereist dat lidstaten het beginsel van non-refoulement respecteren, dat het verbiedt mensen terug te sturen naar landen waar ze het risico lopen op marteling of onmenselijke behandeling, ook al hebben ze de bevoegdheid om hun grenzen te controleren. Mitsotakis is twijfelachtig over terugkeerhubs.
Griekenland wil dat de EU een Strikter Standpunt Inneemt over Migratie
Terwijl hij de meer agressieve aanpak van de EU om illegale migratie te bestrijden toejuicht, verklaarde de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis in oktober van vorig jaar dat hij nog steeds “sceptisch” is over plannen voor offshore “terugkeerhubs.”
“Ik ben blij dat we erkennen dat we buiten de gebaande paden moeten denken om deze dringende kwestie aan te pakken,” zei Mitsotakis, toevoegend dat Griekenland “gretig is om meer te weten te komen over de innovatieve oplossingen die door de Europese Commissie zijn voorgesteld.”
Echter, hij uitte zijn twijfels over terugkeerhubs zoals die welke tussen Italië en Albanië zijn overeengekomen in een interview met de Financial Times. (FT). De twee landen hebben onlangs besloten een terugkeercentrum in Albanië op te zetten waar illegale migranten die door Italië op land worden aangetroffen of op zee worden onderschept, worden verwerkt en teruggestuurd.
Deze overeenkomst is bilateraal. Hij vertelde de FT: “Ik weet niet zeker of het op Europees niveau kan worden gerepliceerd.” Bovendien moeten we bepalen of het effectief is. Volgens de Italiaanse asielwet worden deze personen geïdentificeerd en zullen ze uiteindelijk naar Italië worden teruggestuurd. “Waar zouden ze heen gaan als we het op Europees niveau zouden doen?” vervolgde hij.