De EU stelt het kader vast voor de bouw van deportatiecentra in verre landen.
Het eerste merkbare resultaat van de uitbestedingstrend die EU-leiders vorig jaar goedkeurden, is de nieuwe uitzettingswetgeving.
Een radicale verandering in het migratiebeleid werd dinsdag aangekondigd toen de Europese Commissie een nieuwe regel introduceerde die, als deze wordt aangenomen, lidstaten zou toestaan om afgewezen asielaanvragers naar verre landen te sturen waar ze nog nooit zijn geweest.
De wet biedt de juridische basis voor regeringen om overeenkomsten te sluiten met niet-EU-landen die bereid zouden kunnen zijn om migranten op te vangen in ruil voor financiële prikkels, maar het gaat niet zover om een EU-breed programma op te zetten voor de bouw van uitzettingscentra, of “terugkeerhubs” zoals Brussel ze noemt.
Wat is Vastgelegd in de Opkomende Wetgeving?
De Europese Commissie heeft een nieuwe wet voorgesteld die het concept van “herkomstland” voor asielzoekers herdefinieert. De nieuwe wet staat EU-landen toe om uitzettingscentra in niet-EU-landen te bouwen, waardoor ze afspraken kunnen maken met niet-EU-landen. De Commissie zal de bouw of het beheer van deze faciliteiten niet toezien, waardoor het aan de regeringen wordt overgelaten om te beslissen of zij het project willen voortzetten. Deze stap brengt outsourcing dichterbij door het concept van “land van terugkeer” te herdefiniëren.
“We creëren het juridische kader, we creëren de inhoud niet,” zei Magnus Brunner, de Europese Commissaris voor Binnenlandse Zaken en Migratie. “Het is een innovatieve nieuwe oplossing voor lidstaten, ze zijn vrij om het te nemen.”
Italië, Denemarken en Nederland hebben de discussies over uitbesteding geleid en lijken de meest waarschijnlijke kandidaten om verder te gaan. Italië overweegt naar verluidt een plan om zijn centra in Albanië, bedoeld voor het verwerken van asielaanvragen, om te vormen tot volwaardige “terugkeerhubs”. De Albanese centra zijn momenteel leeg nadat ze door juridische stappen zijn verlamd.
De verordening stelt minimumeisen voor deze centra, waaronder een onafhankelijke instantie, vrijstellingen voor alleenreizende minderjarigen en duidelijke verantwoordelijkheden voor het omgaan met mogelijke mensenrechtenschendingen. De pogingen van de EU om dergelijke partnerschappen op te zetten hebben moeite gehad vanwege beperkte samenwerking van de landen van herkomst.
NGO’s Slaan Alarm
NGO’s maken zich zorgen over het wijdverbreide gebruik van detentie bij uitbesteding, aangezien asielzoekers fysiek binnen faciliteiten moeten worden gehouden. De wet voorziet in detentie tot twee jaar in een lidstaat. Het stelt geen maximum vast voor de detentie in een overzees centrum, wat moet worden bepaald in een bilaterale overeenkomst en “kan op korte of lange termijn zijn”.
“De Europese Commissie heeft toegegeven aan de onwerkbare, dure en onmenselijke eisen van een paar schreeuwerige anti-mensenrechten- en anti-migratieoverheden,” zei Eve Geddie, de directeur van het EU-kantoor van Amnesty International.
Het voorstel van vandaag legt de basis voor staten om mensen naar landen te sturen waarmee ze geen enkele band hebben, om daar in detentiecentra te verkommeren, met weinig geloofwaardige garanties dat hun rechten zullen worden gerespecteerd.
Eerlijk gezegd, dit is een nieuw dieptepunt voor Europa.” Tijdens de presentatie probeerde Brunner het controversiële verhaal over outsourcing om te draaien door het te presenteren als een poging die, in ieder geval, het proberen waard is. “Laten we kijken of het werkt of niet,” zei hij.
Laten we ook openstaan voor die ideeën. De mogelijkheid van een ’terugkeerhub’ is iets nieuws, iets anders, wat we kunnen verkennen in de verschillende lidstaten.
Veel Vragen Blijven Over
De Terugkeerrichtlijn van de EU is bedoeld om de leemte op te vullen die is achtergelaten in het Pact voor Migratie en Asiel, dat gemeenschappelijke regels heeft vastgesteld voor de opvang en het beheer van asielzoekers. Echter, de verordening behandelde geen terugkeer, de laatste fase van het proces voor asielzoekers wiens aanvragen zijn afgewezen. De EU heeft moeite gehad om de snelheid van effectieve deportaties te verhogen, die fluctueert tussen de 20 en 25 procent. NGO’s hebben gewaarschuwd dat de gegevens achter het terugkeerpercentage incompleet zijn en niet gebruikt moeten worden om beleid te bepalen.
De Commissie heeft gereageerd door in de wet vast te leggen dat het toegestaan is om uitzettingscentra in verre landen te bouwen en door verplichtingen op te leggen die afgewezen asielzoekers moeten naleven, zoals het verstrekken van persoonlijke identificatie, biometrische gegevens, contactgegevens en informatie over de landen waar ze doorheen zijn gereisd. Degenen die deze verplichtingen schenden, kunnen worden geconfronteerd met het stopzetten van sociale uitkeringen, inbeslagname van reisdocumenten, intrekking van werkvergunningen, verlengde inreisverboden voor de EU in de toekomst, en zelfs financiële sancties. De wet stelt ook een versnelde procedure in om asielzoekers die “veiligheidsrisico’s” vormen, vast te houden en uit te zetten.
Volgens Frontex staken ongeveer 17.000 personen de oostelijke landgrens van de EU (waaronder Oekraïne) over in 2024. Hoewel de terugkeer nog steeds achter op schema ligt, registreerde de grensagentschap van de EU vorig jaar een daling van 38 procent in onregelmatige aankomsten, het laagste niveau sinds 2021.
Meer dan 480.000 onderdanen van derde landen kregen in 2023 de opdracht om de EU te verlaten, maar slechts één op de vijf deed dit, volgens gegevens van Eurostat.
