Hoewel de tragedies bij de Italiaanse kusten een prominentere plaats innemen in de media, blijft de migratie naar Griekenland sterk toenemen omdat het de eerste EU-lidstaat is waar veel migranten aankomen: en nu is er een nieuwe route, waardoor het systeem daar nog meer onder druk komt te staan. Ondertussen zijn de capaciteiten van Frontex onvoldoende bevonden nu het onderzoek naar het ongeluk bij Pylos is afgerond.
De Griekse pers heeft een nieuw artikel gepubliceerd over de nieuwe migratieroute naar het eiland Kreta en omgeving.
Volgens verschillende berichten zijn smokkelaars vorig jaar begonnen met het gebruiken van de nieuwe route naar het eiland Gavdos (ten zuiden van Kreta, de meest zuidelijke grens met de EU) en de kust van Kreta. Momenteel komt één op de tien illegale migranten aan op de kusten van Gavdos en Kreta. In 2023 kwamen in 21 gevallen 798 migranten aan in de regio en sinds begin 2024 zijn er 634 migranten aangekomen, respectievelijk vanaf de kusten van Libië en Egypte.
Migratie richting Kreta: marineoperatie in zicht?
Naar verluidt moeten migranten 5.000 dollar per persoon betalen en krijgen ze van mensensmokkelaars te horen dat ze naar de Italiaanse kust gaan.
Tussen begin 2024 en 11 februari 2024 kwamen in totaal 5.032 mensen over land en zee Griekenland binnen, waarvan 577 aan de zuidkust van Kreta en Gados, wat neerkomt op 10,8% van de illegale aankomsten.
In het licht van de bovenstaande cijfers zeggen overheidsfunctionarissen dat er een marineoperatie nodig is, die niet volstaat om te patrouilleren langs de kust van de wijde omgeving van Kreta. De kustwacht heeft de aandacht gevestigd op de noodzaak van een volledige herziening van de manier waarop de zeegrenzen worden gecontroleerd, de versterking van de vloot onderzeeërs van de Kretenzische kustwacht en de modernisering van haar marineschepen. De vakbond van kustwachten heeft een verklaring over de kwestie uitgegeven, waarin wordt gewaarschuwd voor het probleem en de onderbenutting van de diensten van de autoriteit.
FRONTEX wil graag helpen, maar kan dat wettelijk niet
Ook in Griekenland kwam het onderzoek naar de tragische schipbreuk bij Pylos, Griekenland, in februari tot een conclusie. Het belangrijkste punt van de Europese Ombudsman Emily O’Reilly is dat “de huidige regels Frontex de mogelijkheid ontnemen om zijn verplichtingen op het gebied van fundamentele rechten na te komen, terwijl het volledig afhankelijk is van lidstaten om deel te nemen aan zoekacties om migranten in nood op zee te redden”. Daarom roept O’Reilly op tot een wijziging van de regels voor zoek- en reddingsacties, aldus het Griekse dagblad Kathimerini.
Het onderzoek begon na de tragedie met de Adriana in juni 2023, waarbij naar schatting 600 mensen omkwamen.
Volgens de documentatie van het onderzoek had Frontex zijn diensten vier keer aangeboden aan de Griekse autoriteiten door luchttoezicht op Adriana te bieden, maar kreeg de EU-organisatie geen reactie. Zonder een dergelijke toestemming “kon Frontex niet naar de plaats gaan waar de Adriana zich op de kritieke momenten bevond, omdat het geen toestemming had van de Griekse autoriteiten”, waardoor kostbare tijd en zeker mensenlevens verloren gingen.
Uit het onderzoek bleek ook dat Frontex geen interne richtlijnen heeft voor het afgeven van noodsignalen (bv. Mayday-noodoproepen) en dat er niet voor wordt gezorgd dat de grondrechtenwaarnemers van het agentschap adequaat kunnen deelnemen aan de besluitvorming over noodsituaties op zee.
In een verklaring benadrukt de Europese Ombudsman dat “we ons moeten afvragen waarom een vaartuig dat duidelijk hulp nodig had, deze nooit heeft gekregen, ondanks het feit dat een EU-agentschap, de autoriteiten van twee lidstaten, maatschappelijke organisaties en particuliere vaartuigen op de hoogte waren van het bestaan ervan”.
In de mededeling wordt eraan herinnerd dat Frontex een kustwacht heeft, maar dat zijn huidige mandaat en missie duidelijk niet op dergelijke incidenten van toepassing zijn. “Als Frontex de plicht heeft om levens op zee te helpen redden, maar niet over de juiste instrumenten beschikt, dan is dit duidelijk een zaak voor de EU-wetgevers”, aldus de mededeling. Er is duidelijk een probleem tussen de fundamentele rechten en plichten van Frontex en zijn plicht om lidstaten te ondersteunen bij grensbeheer, aldus dezelfde verklaring.
“Door samen te werken met nationale autoriteiten wanneer er bezorgdheid is over de nakoming van hun zoek- en reddingsverplichtingen, dreigt de EU medeplichtig te worden aan acties die grondrechten schenden en levens kosten”, benadrukte het agentschap.
