Volgens een onderzoek voor de Münchense Veiligheidsconferentie (MSC), gepubliceerd op 12 februari, maken de Europese kiezers zich steeds meer zorgen over “migratie door oorlog en klimaatverandering” en over de dreiging van radicaal islamitisch terrorisme. Dit blijkt uit de meest recente München Security Index-enquête, die gegevens bevat van 12.000 mensen in de G7-landen, maar ook uit Brazilië, India, China en Zuid-Afrika. Extreme klimaatveranderingen worden vandaag de dag gezien als geïsoleerde gevallen, maar zullen de komende decennia een drijvende kracht zijn achter de ontheemding van honderden miljoenen mensen.
Uit het onderzoek van de Veiligheidsconferentie van München, dat zich richtte op 32 waargenomen risico’s, bleek dat bedreigingen met betrekking tot klimaatmigratie en oorlog nu als nog belangrijker worden beschouwd dan een veiligheidsdreiging die uitgaat van Rusland, dat dit jaar op de vierde plaats eindigde. De grootste bedreiging voor de internationale veiligheid, vooral onder de G7-landen, werd in het onderzoek van vorig jaar beoordeeld als de Russische oorlog tegen Oekraïne. “(De) cruciale capaciteitskloof in de Europese defensie is nog steeds politiek leiderschap”, merkt het rapport op met betrekking tot deze kwestie.
Het rapport waarschuwde ervoor dat vooral Frankrijk en Duitsland inactief waren. Volgens opiniepeilingen die in samenhang met het rapport zijn uitgevoerd, zijn westerlingen minder optimistisch over de toestand van de economie en de omvang van de potentiële bedreigingen dan burgers van de BRIC-landen – Brazilië, Rusland, India en China. Volgens het rapport zorgt dit ervoor dat gemeenschappelijke economische ruimten en veiligheidsstructuren eerder minder dan belangrijker worden.
Het MSC-rapport stelde dat de voornaamste zorg van regeringen tegenwoordig is “dat zij er minder van zullen profiteren dan anderen”. Dit betekent dat leiders de veiligheid en het welzijn van hun land voorrang geven boven de mondiale vooruitgang, wat een gevaarlijke neerwaartse spiraal zou kunnen veroorzaken, waarschuwde het rapport.
Hoewel veiligheid de hoogste prioriteit krijgt, zal het isolationistische beleid van de meeste regeringen desastreuze gevolgen hebben, omdat klimaatverandering, gezien door het prisma van migratie en securitisatie, mensen heel verschillend kan beïnvloeden.
Klimaatverandering: gemakkelijk af te zwakken, ongebruikelijk om te koppelen
VN-Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen Filippo Grandi deed op de COP27-conferentie over klimaatverandering een beroep op de wereldleiders om gedurfde actie te ondernemen om de humanitaire gevolgen van de opwarming van de aarde aan te pakken. Die verandering moet volgens de UNHCR ‘transformationeel’ zijn. “We kunnen miljoenen ontheemden en hun gastlanden niet alleen laten met de gevolgen van een veranderend klimaat”, aldus Grandi.
Zonder actie zullen volgens sommige schattingen tegen 2050 honderden miljoenen mensen hun huizen moeten verlaten. Het rapport Groundswell van de Wereldbank uit 2018, waaraan Alex de Sherbinin, associate director Science Applications en senior onderzoeker bij het Center for International Earth Science Information Network van het Earth Institute en Susana Adamo werkten, citeerde schattingen dat 30 tot 143 miljoen klimaatmigranten mogelijk tegen 2050 uit hun huizen zijn verdreven door de gevolgen van de klimaatverandering.
Sherbinin zei: “Klimaatverandering, ook al is het momenteel niet de belangrijkste motor van migratie, heeft de neiging indirect te werken, en zal dat blijven doen. Maar naarmate het aantal ernstige en extreme weersomstandigheden of klimaatgerelateerde rampen toeneemt, zullen we meer migratie zien, en een groter deel daarvan kan daar rechtstreeks door worden veroorzaakt.”
Het merendeel van de huidige migratie is een reactie op plotselinge gebeurtenissen, zoals zwaar weer, en leidt doorgaans tot tijdelijke verhuizing binnen het eigen land van het individu. Dit gebeurt meer dan drie keer zo vaak als internationale migratie en is inherent eenvoudiger dan naar het buitenland verhuizen. Frequente tijdelijke verhuizingen resulteren echter vaak in permanente verhuizingen. Naarmate de gevolgen van de klimaatverandering verergeren en de levensomstandigheden in sommige gebieden geleidelijk verslechteren, waardoor de levensstandaard, de toegang tot schoon water, de landproductiviteit en de voedselzekerheid worden aangetast, zal een toenemend aantal mensen waarschijnlijk gedwongen worden hun huis te verlaten en mogelijk de internationale grenzen over te steken.
Klimaatverandering zal massale migratie veroorzaken
Het Groundswell-onderzoek concentreerde zich op migratie in Latijns-Amerika, Zuid-Azië en Afrika bezuiden de Sahara, die samen 55% van de zich ontwikkelende wereldbevolking uitmaken. Het voorspelde dat 143 miljoen mensen uit deze regio’s binnen hun eigen land zullen moeten verhuizen om aan de gevolgen van de klimaatverandering te ontsnappen als we geen beslissende maatregelen nemen om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen en de opkomende landen te helpen. Na 2050 kan de migratie mogelijk toenemen als gevolg van ernstigere klimaateffecten en bevolkingsgroei. Tussen de 31 en 72 miljoen zou het aantal kunnen zijn als we actie kunnen ondernemen om de klimaatverandering te stoppen.
Extreme hittegolven, afnemende sneeuwlagen die rivierbekkens aanvullen, stijgende zeespiegels en verminderde oogstopbrengsten zijn allemaal factoren die mensen uit ‘hotspots’ zullen verdrijven, waaronder laaggelegen stedelijke gebieden, kustgebieden en gebieden met schaarse watervoorraden. . Deze migranten zullen onvermijdelijk verhuizen naar gebieden met betere werkvooruitzichten en een gunstiger klimaat voor de landbouw.
Volgens een andere schatting kan het gebied dat door 150 miljoen mensen wordt bewoond, in 2050 getroffen worden door toegenomen getijden als gevolg van de stijging van de zeespiegel. Tegen 2100 zouden 300 miljoen mensen getroffen kunnen worden en zelfs 480 miljoen mensen als de Antarctische ijskappen sneller zouden smelten. Acht Aziatische landen – China, Bangladesh, India, Vietnam, Indonesië, Thailand, de Filippijnen en Japan – herbergen 70% van degenen die hierdoor getroffen zouden worden.
Wie past zich aan de aanpassing aan?
Migratie kan worden beschouwd als een aanpassing aan de klimaatverandering, aangezien degenen die met steeds nijpender wordende leefomstandigheden te maken krijgen en over de middelen beschikken, waarschijnlijk zullen verhuizen. De meerderheid van de mensen blijft liever thuis, maar als ze zich daartoe gedwongen voelen, verhuizen ze doorgaans van het platteland naar een nabijgelegen stad. Deze steden riskeren overbevolking als ze niet over de middelen of infrastructuur beschikken om meer mensen te huisvesten.
Bovendien vestigen migranten die geen middelen en kansen hebben zich vaak in sloppenwijken, die kwetsbaarder zijn voor de gevolgen van chaos en klimaatverandering. Momenteel woont de helft van de wereldbevolking in steden. Volgens schattingen van de Wereldbank zal in 2050 67% van de mensen in de stad wonen, en in 2030 zal naar verwachting 40% van hen in sloppenwijken wonen.
